Τ
ην εκδήλωση της σχολικής εορτής των Τριών Ιεραρχών και την κοπή πίτας για τη νέα χρονιά 2024 του Εσπερινού Γυμνασίου-Λυκειακές Τάξεις Καρδίτσας (στεγάζεται στο Παλιό Γυμνάσιο) πλαισίωσε ένα τιμητικό αφιέρωμα πολιτισμού, στη μνήμη δύο μορφών αναγνωρίσιμων στον ιστορικό κοινωνικό ιστό της Καρδίτσας, που έζησαν στα πέτρινα χρόνια του 19ου αιώνα και άφησαν το αποτύπωμά τους στις μεταγενέστερες γενιές της πόλης μας. Οι «ιστορίες» δύο χαρισματικών τυφλών συμπολιτών μας ξαναζωντάνεψαν μέσα από ντοκουμέντα και μαρτυρίες, διαμηνύοντας σε μαθητές και εκπαιδευτικούς τη γρανιτένια θέληση των ανθρώπων αυτών και το πείσμα τους για ζωή ως κυματοθραύστη στην κοινωνική «αδικία» και ανισότητα. Ενδιαφέρον έχει η εντρύφηση στη μουσική, ως μέσου για την ερμηνεία του φωτός και του σκοταδιού, των χρωμάτων και των άλλων φάσεων της υλικής ζωής όσων γεννήθηκαν τυφλοί ή απώλεσαν την αίσθηση της όρασης έπειτα από κάποια σοβαρή αιτία στη διάρκεια της ζωής τους.
Πρόσωπα – σύμβολα που έμειναν στη συλλογική μνήμη των καρδιτσιωτών είναι ο μελαγχολικός μουσικός του πορτρέτου του ζωγράφου Δημήτρη Γιολδάση, Κίτσιος Παύλου και ο Περικλής Ζαρνάβαλος.
Η ζωή και η δράση του τυφλού μουσικού της πρώτης «ιστορίας», του δάσκαλου και καθηγητή Κίτσιου (Χρήστος Παύλου 1885-1971)αναπτύχθηκε μέσα από τις μαρτυρίες του βιβλίου του Νίκου Παύλου, Στα χρόνια του τυφλού μουσικού, 2008 (Σειρά: Κείμενα για την ιστορία της Καρδίτσας 3), ενός σπάνιου χρονικού της πόλης μας από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τη δεκαετία του 1970. Στο μορφωτικό σύλλογο «Ορφέας», που στεγαζόταν πρώτα στο Δημαρχείο επί της οδού Αζά, ο Κίτσιος δημιούργησε φυτώριο από νέες και νέους, όπου παρέδιδε μαθήματα πιάνου, μαντολίνου, κιθάρας και φωνητικής μουσικής. Αργότερα συνέχισε τις δραστηριότητές του στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη «Αθηνά» μέχρι που άρχισε ο Β΄παγκόσμιος πόλεμος, λόγος που περιορίστηκαν φανερά οι δραστηριότητες του Συλλόγου. Παράλληλα με τις δραστηριότητες αυτές δίδασκε ωδική στα δημοτικά σχολεία και τα γυμνάσια της πόλης και τον θυμούνταν τόσο οι απλοί άνθρωποι, αλλά και σημαντικές προσωπικότητες που ήταν μαθητές του και καταγράφονται στο βιβλίο μέσα από τις προσωπικές τους μνήμες. Πνεύμα αεικίνητο, δε σταμάτησε να εργάζεται ως μουσικός – ακόμη και στην Αλεξάνδρεια που πήγε-, να προσφέρει, να μεταδίδει (άκουγε καθημερινά τις ειδήσεις του BBC και Ρόιτερ και τις μοιραζόταν στα στέκια του) κι έκανε πράξη του τη ρήση που απηύθυνε στους γονείς του για τον τρόπο ζωής του, «οὐκ ἐπ’ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος».
Στην Καρδίτσα, η ανάδειξη της δημοτικής αγοράς, ενός και μοναδικού διατηρητέου κτιρίου (έχει αποτυπωθεί από τους καρδιτσιώτες ζωγράφους) δεν είναι καθόλου συμπτωματική, αφού στο χώρο αυτόν, κάθε Τετάρτη ιδιαίτερα, εξελισσόταν ένας άλλος κύκλος «ιστοριών».
Στη Νέα Αγορά, μαρτυρείται από ανθρώπους που τον συναντούσαν ότι ο δεύτερος τυφλός, νεότερος του Κίτσιου, μίας άλλης παράλληλης «ιστορίας», ο Περικλής Ζαρνάβαλος (1914-1988) ανάμεσα στα ανεπτυγμένα έμφυτα χαρίσματα ικανότητες που είχε, ήταν να ερμηνεύει με επιτυχία τα όνειρα, διαβλέποντας μέσα από το σκοτεινό αλλά φωτεινό νου του το μέλλον. Με εξαιρετική δύναμη ψυχής και πρόθεση να υπερνικήσει τα εμπόδια της ζωής που συναντούσε στην καθημερινότητά του, αφού είχε χάσει την όραση, ανέπτυξε σε υψηλό βαθμό τις άλλες αισθήσεις. Όπως είδαμε και στην περίπτωση του μουσικού Κίτσιου και ο τυφλός Περικλής είχε ένα αυτοσχέδιο βιολί, πράγμα εντυπωσιακό πώς το κατασκεύασε, γιατί αγαπούσε τη μουσική, του άρεσε να ακούει και να τραγουδάει παραδοσιακά τραγούδια. Με τη βοήθεια της αίσθησης της αφής κατάφερε να γίνει πολυτεχνίτης, να κατασκευάζει και να επισκευάζει με την αφή, ώστε να νοικοκυρεύει την οικογενειακή του εστία, αλλά να βγάζει και τα προς το ζην, αναλαμβάνοντας διάφορες δουλειές. Σύμβολο αγάπης και πείσματος για τη ζωή πάλεψε με τα κύματα της καθημερινότητας, έφτιαξε, έζησε, δεν κατέρρευσε. Κατέρρεε όμως σιγά σιγά μετά την απώλεια του παιδιού του Χρήστου.
Μαρτυρίες για τη δράση του Περικλή Ζαρνάβαλου μας παραχώρησε ο εγγονός του Δημήτρης Νταμκαρέλος, μαθητής της Β΄τάξης του Εσπερινού Γυμνασίου.
Την παρουσίαση εμπνεύστηκε και υλοποίησε η κ. Εβελίνα Κοτρώτσιου, εκπαιδευτικός ΠΕ02, Αρχαιολόγος.
